Μαμά υπάρχει Άγιος Βασίλης;

Follow m

«Μαμά υπάρχει Άγιος Βασίλης;». Είναι μια ερώτηση που δυσκόλεψε πολλούς γονείς όταν χρειάστηκε να την απαντήσουν και που δημιουργεί αμηχανία στους γονείς που νιώθουν ότι η ώρα της αποκάλυψης πλησιάζει.

Πράγματι, την περίοδο των γιορτών αρκετοί γονείς με ρωτούν καταρχάς για το αν πρέπει να αφήνουμε τα παιδιά να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη: «Μα είναι σαν να λέμε ψέματα στο παιδί! Σαν να δημιουργούμε ένα μυστικό τη στιγμή που προσπαθούμε να το μάθουμε να μη λέει ψέματα και να μας έχει εμπιστοσύνη». Άλλοι πάλι ανησυχούν για το αν πρέπει να αποκαλύψουν την αλήθεια και αν ναι πότε. Τέλος αρκετοί γονείς αναρωτιούνται για το τί απαντάμε όταν έναν παιδί μας ρωτάει αν υπάρχει Άγιος Βασίλης ή όχι.

Να πιστέψει κανείς ή να μην πιστέψει;

Αναφορικά με το αν πρέπει να αφήσουμε τα παιδιά να πιστεύουν δεν υπάρχει μια ξεκάθαρη απάντηση «ναι ή όχι». Αυτό εξαρτάται από τον κάθε γονιό, από το πως νιώθει ο ίδιος σε σχέση με τα Χριστούγεννα, από την έμφαση που θέλει να δώσει στο πνεύμα των ημερών και από την καταγωγή και τις παραδόσεις με τις οποίες έχει μεγαλώσει (π.χ. κάποιοι γονείς γιορτάζουν τα Χριστούγεννα χωρίς να δίνουν μεγάλη έμφαση στην ιδέα του Άγιου Βασίλη, στην εβραϊκή γιορτή Hanukkah δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στα φώτα και λιγότερο στα δώρα, στην Ολλανδία τα παιδιά αφήνουν ένα παπούτσι μπροστά από το τζάκι, ενώ στην Ελλάδα ο Άγιος Βασίλης έρχεται την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και όχι των Χριστουγέννων). Κατά τη γνώμη μου αν το πνεύμα των Χριστουγέννων είναι κάτι που εκφράζει την οικογένεια και οι γονείς θέλουν να ενισχύσουν την πίστη του παιδιού τους στον Άγιο Βασίλη μπορούν να το κάνουν! Δεν χρειάζεται να ανησυχούν για το κατά πόσο δημιουργούν ψέματα και μυστικά. Για την ακρίβεια το «ψέμα» ή καλύτερα το «μυστικό του Άγιου Βασίλη» ανήκει σε εκείνη την κατηγορία μυστικών που αποκαλούμε «αθώα μυστικά». Πρόκειται για μυστικά που όχι μόνο δεν βλάπτουν αλλά αντίθετα μπορούν να ενισχύσουν τις οικογενειακές σχέσεις, να δημιουργήσουν νέους δεσμούς και να διευρύνουν την αίσθηση του εαυτού. Ο Άγιος Βασίλης μπορεί να γίνει μέρος της οικογενειακής παράδοσης αφού είναι μια ευχάριστη συνθήκη γύρω από την οποία η οικογένεια θα έρθει πιο κοντά (π.χ. οι γονείς θα «συνεργαστούν» για να πουν την ιστορία ότι τον είδαν να μπαίνει στο σπίτι, η μαμά και η κόρη θα «συνεργαστούν» για να ψήσουν κουλουράκια για να τον καλοπιάσουν, ο μπαμπάς θα βοηθήσει την μικρή να στείλει το γράμμα της και όλοι μαζί θα ανοίξουν τα δώρα κάτω από το δέντρο). Και βέβαια μην ξεχνάμε τα μηνύματα που θα περάσουν οι γονείς μέσω των ιστοριών του Άγιου Βασίλη, μιας φιγούρας που λειτουργεί ως σύμβολο ελπίδας, αγάπης και νοιαξίματος.

Ο Άγιος Βασίλης μας κάνει καλό.

Αρκετοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι το να επιτρέψουμε στα παιδιά να πιστέψουν σε φανταστικούς χαρακτήρες όπως ο Άγιος Βασίλης, τα ξωτικά  και οι τάρανδοι μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση της φαντασίας και της δημιουργικότητας τους (στοιχεία πολύ σημαντικά για την γνωστική και κοινωνική ανάπτυξη). Σε μία έρευνα του 2010, ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Lancaster ζήτησαν από παιδιά να παρακολουθήσουν αποσπάσματα από τις ταινίες ενός φανταστικού ήρωα (Harry Potter) και στη συνέχεια να εκτελέσουν συγκεκριμένες δραστηριότητες, π.χ. να ζωγραφίσουν αντικείμενα και να απαντήσουν σε ερωτήσεις. Βρήκαν ότι η έκθεση των παιδιών στις περιπέτειες του Harry Potter ενίσχυσε τη φαντασία τους και την ικανότητά τους να σκέφτονται πιο δημιουργικά. Συγκεκριμένα, φάνηκε ότι ορισμένα παιδιά δυσκολεύονταν πολύ στο να ζωγραφίσουν ένα φανταστικό αντικείμενο πριν παρακολουθήσουν τα αποσπάσματα. Ωστόσο, μετά την παρουσίαση των βίντεο, τα συγκεκριμένα παιδιά έδειξαν να τα καταφέρνουν πολύ καλύτερα.

Πράγματι, η ενίσχυση της φαντασίας και της δημιουργικότητας ενός παιδιού είναι πολύ σημαντική υπόθεση. Μέσα από το παιχνίδι (pretend play) και την φαντασιακή έκφραση (π.χ. παραμύθι) τα παιδιά καταφέρνουν να εξετάσουν εναλλακτικές πτυχές της πραγματικότητας, να εξερευνήσουν πιθανές δυσάρεστες εμπειρίες μέσα από το ασφαλές περιβάλλον του παραμυθιού και να αντιμετωπίσουν προβληματικές καταστάσεις από διαφορετικές οπτικές (την οπτική του κάθε ήρωα). Παραδείγματος χάρη: «τί γίνεται όταν οι υπόλοιποι τάρανδοι κοροϊδεύουν τον αγαπημένο τάρανδο του Άγιου Βασίλη επειδή είναι λιγάκι διαφορετικός;».

Να αποκαλύψω το Μυστικό; Πότε;

Πιστεύω ότι οι γονείς δε χρειάζεται να ανησυχούν ιδιαίτερα για το πότε θα χρειαστεί να αποκαλύψουν στο παιδί τους το μυστικό του Άγιου Βασίλη. Είναι γνωστό ότι τα παιδιά μεταξύ 2 και 8 ετών (περίπου) χρησιμοποιούν τη λεγόμενη «μαγική σκέψη». Η «μαγική σκέψη» είναι η πίστη ότι συγκεκριμένες δραστηριότητες συνδέονται με συγκεκριμένα γεγονότα, με έναν τρόπο φανταστικό που δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από τη λογική και την παρατήρηση. Έτσι για παράδειγμα ένα παιδί μπορεί να πιστεύει ότι το φαγητό του θα είναι νόστιμο μόνο αν το φάει με το κόκκινο κουτάλι του, ότι αν κρατήσει το αρκουδάκι του σφιχτά θα φύγουν τα τέρατα κάτω από το κρεβάτι του, ότι αν πει αυτές τις μαγικές λέξεις θα γίνει η τάδε επιθυμία του πραγματικότητα κλπ. Πρόκειται για έναν τρόπο σκέψης που ξέρουμε ότι κυριαρχεί στην συγκεκριμένη αναπτυξιακή περίοδο.

Είναι αναμενόμενο λοιπόν τα παιδιά να πιστέψουν εύκολα στην ύπαρξη του Άγιου Βασίλη. Όμως η «μαγική σκέψη» δεν αρκεί από μόνη της, κανένα παιδί δε θα μπορούσε να χτίσει μόνο με την φαντασία του τον μύθο του Άγιου Βασίλη. Προφανώς και παίζει σημαντικό ρόλο η συνδρομή των γονιών αλλά και του πολιτισμικού περιβάλλοντος για να χτιστεί ο μύθος και να γίνει πιστευτός. Έτσι εκείνοι οι γονείς που αφήνουν κουλουράκια και ένα ποτήρι γάλα δίπλα από το δέντρο για να τα βρει ο Άγιος Βασίλης, που ακούν μαζί με τα παιδιά τους, τους ήχους που κάνουν τα καμπανάκι από το έλκηθρο (η μαμά είναι στο μπαλκόνι και χτυπάει κουδουνάκια), ή που αφήνουν τα παιδιά να μείνουν ξύπνια μέχρι αργά για να κρυφοκοιτάξουν και να δουν τον Άγιο να έρχεται (δηλαδή τον μπαμπά μεταμφιεσμένο) χτίζουν πολύ περισσότερο τον μύθο. Καταλαβαίνουμε ότι αυτά τα παιδιά θα πιστεύουν για περισσότερο καιρό στον Άγιο Βασίλη σε σύγκριση με εκείνα τα παιδιά που οι γονείς τους απλώς αφήνουν δώρα κάτω από το δέντρο μαζί με μια κάρτα που γράφει «Με αγάπη, Άγιος Βασίλης».
 

Όπως και να ‘χει δεν θεωρώ ότι είναι απαραίτητο οι γονείς να αποφασίσουν για το πότε ακριβώς θα αποκαλύψουν στα παιδιά τους το «Μεγάλο Μυστικό». Και αυτό γιατί γύρω στα 8 ή 9 η «μαγική σκέψη» σταδιακά θα υποχωρήσει αφήνοντας χώρο για έναν περισσότερο λογικό-αναλυτικό τρόπο σκέψης. Είναι η περίοδος που τα παιδιά θα αρχίσουν να αναρωτιούνται και να εξακριβώνουν από μόνα τους τις αντιφάσεις και τις ασυνέπειες γύρω από την ιστορία του Άγιου Βασίλη (π.χ. «ο Άγιος κάνει τα ίδια γράμματα με τη μαμά μου» ή «όλα τα δώρα, ακόμα και αυτά που δεν είναι από τον Άγιο Βασίλη, έχουν το ίδιο περιτύλιγμα» κλπ). Είναι μια διαδικασία που συνήθως έρχεται φυσιολογικά, ίσως και με κάποια δόση χιούμορ, χωρίς να τραυματίζει ή να δημιουργεί κάποιο πρόβλημα. Και φυσικά υπάρχει πάντοτε εκείνος ο φίλος από το σχολείο που θα πει: «ο μπαμπάς μου λέει ότι δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης, αυτά είναι ιστορίες για μικρά παιδιά». Σε κάθε περίπτωση, τα παιδιά πλέον αντιλαμβάνονται ότι είναι πιο λογικό ο Άγιος Βασίλης να είναι η μαμά και ο μπαμπάς. Αυτή είναι η στιγμή που συνήθως οι γονείς θα αποκαλύψουν το Μυστικό ή που δε θα χρειαστεί να πουν τίποτα γιατί απλώς όλοι ξέρουν τι συμβαίνει.

Τελικά τί να απαντήσω όταν με ρωτήσει;

1.     «Αλήθεια, πως σου δημιουργήθηκε αυτή η απορία;»
Προσπαθήστε να μάθετε τί είναι αυτό που έχει δημιουργήσει στο παιδί ερωτηματικά. Πιθανώς άρχισε να καταλαβαίνει ότι υπάρχουν λογικές ασυνέπειες στην ιστορία ή ίσως άκουσε κάτι από κάποιον φίλο τους. Σε κάθε περίπτωση είναι χρήσιμο να ξέρετε τί είναι αυτό που έχει ακούσει και τί είναι αυτό που το απασχολεί πραγματικά.
 

2.     «Εσύ τί πιστεύεις;»
Είναι σημαντικό να δείτε τί πιστεύει το ίδιο το παιδί. Έτσι αν σας πει ότι πιστεύει στ’ αλήθεια στον Άγιο Βασίλη και ότι παρά τις αμφιβολίες των φίλων του εκείνο είναι σίγουρο, τότε μάλλον δεν είναι ακόμα η κατάλληλη στιγμή να αποκαλύψετε το μυστικό. Επίσης μπορείτε να ρωτήσετε πως φαντάζεται το ίδιο τον Άγιο Βασίλη και γιατί τον θεωρεί τόσο σημαντικό.
 

3.     Πείτε τι σημαίνει Άγιος Βασίλης για εσάς.
Είναι μια καλή ευκαιρία να μιλήσετε για το πνεύμα των Χριστουγέννων και για το πως ο Άγιος Βασίλης συμβολίζει την ελπίδα, το νοιάξιμο για αυτούς που αγαπάμε, τη φροντίδα εκείνων που έχουν ανάγκη και τη γενναιοδωρία.
 

4.     «Είναι αληθινός όσο πιστεύεις ότι υπάρχει»
Αν νοιώθετε ότι δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να αποκαλύψετε το μυστικό αλλά ταυτόχρονα δεν μπορείτε να αμφισβητήσετε τις εύλογες διαπιστώσεις του παιδιού σας (ότι δηλαδή στην ιστορία του Άγιου Βασίλη υπάρχουν στοιχεία που δεν μοιάζουν πλέον λογικά) μπορείτε να πείτε:
«Ο Άγιος Βασίλης ζει μέσα μας και είναι αληθινός για όσους πιστεύουν σε αυτόν. Αν ένας φίλος σου λέει ότι δεν υπάρχει τότε έχει δίκιο. Γιατί πλέον, ο Άγιος Βασίλης έχει σταματήσει να υπάρχει για αυτόν τον φίλο σου. Όμως αν εσύ πιστεύεις ότι υπάρχει, όπως άλλωστε κι εγώ, τότε είναι αληθινός για εσένα. Μπορείς να κρατήσεις τον Άγιο Βασίλη ζωντανό μέσα στην καρδιά σου για όσο καιρό το θελήσεις. Ακόμα και όταν θα είσαι πια τόσο μεγάλος όσο εγώ».
 

5.     Πείτε την αλήθεια αν πιστεύετε ότι πλέον ήρθε η στιγμή να το κάνετε.
Αν πιστεύετε ότι το παιδί σας είναι πλέον αρκετά μεγάλο και έτοιμο να ακούσει την αλήθεια μπορείτε να αποκαλύψετε το μυστικό (που πιθανώς ήδη υποψιάζεται). Αντί να πείτε: «όχι δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης» είναι προτιμότερο να του μιλήσετε για την ιστορία του πραγματικού Άγιου Βασίλη. Εξηγείστε ότι παρόλο που δεν υπάρχει πια, ο Άγιος Βασίλης υπήρξε πραγματικά κάποτε, ότι ήταν ένας καλός άνθρωπος που φρόντιζε τα παιδιά και όσους είχαν ανάγκη και ότι εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να είναι σύμβολο αγάπης, φροντίδας και ανιδιοτέλειας.
 

6.     Ζητείστε συγνώμη αν χρειαστεί.
Συνήθως η αποκάλυψη του μυστικού θα έρθει φυσικά και χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες. Υπάρχει όμως το ενδεχόμενο το παιδί σας να στεναχωρηθεί ή να θυμώσει μαζί σας. Μπορείτε να ζητήσετε συγνώμη και να εξηγήσετε ότι δεν μπορούσατε να του αποκαλύψετε το μυστικό πριν σας ρωτήσει το ίδιο. Θυμίστε του ότι είναι σημαντικό να μην αποκαλύψει το μυστικό σε άλλα παιδιά και ότι σίγουρα δεν θα πρέπει να κοροϊδεύει όσους πιστεύουν. Έτσι κι αλλιώς, για πολλούς ανθρώπους το πνεύμα του Άγιου Βασίλη είναι πάντοτε αληθινό.
 

7.     «Τώρα που έμαθες την αλήθεια μπορείς να γίνεις κι εσύ ο βοηθός του, όπως κι εγώ».
Μπορείτε να δώσετε μια θετική προοπτική μετά την αποκάλυψη του μυστικού εξηγώντας στο παιδί σας ότι η ιστορία του Άγιου Βασίλη μπορεί να συνεχιστεί εφόσον το επιθυμεί: «Βέβαια τώρα που έμαθες το μυστικό η ιστορία συνεχίζεται, αν το θες κι εσύ φυσικά. Όταν κανείς μαθαίνει το μυστικό, μετά μπορεί να επιλέξει να γίνει βοηθός του Άγιου Βασίλη. Αυτό σημαίνει ότι πλέον μπορείς να μεταφέρεις κι εσύ, ως βοηθός του, το μήνυμα της αγάπης και της γενναιοδωρίας μέσα από τις πράξεις και το νοιάξιμό σου για τους άλλους. Τελικά, αυτό είναι το πραγματικό πνεύμα των Χριστουγέννων»!

|

Χρήστος Κοροβίλας (MSc)

Το άρθρο δημοσιεύτηκε και στο online περιοδικό news247.gr 

Μιλώντας στα παιδιά για το θάνατο.

Ο μέσος άνθρωπος καλείται να αντιμετωπίσει πολλές απώλειες κατά τη διάρκεια της ζωής του. Κι όμως, παρά τη συνεχή αναμέτρηση με την απώλεια που βιώνουμε όλοι ανεξαιρέτως,έχουμε εκπαιδευθεί κοινωνικά να προσπερνάμε τα συναισθήματα που αυτή μας προκαλεί, είτε εκλογικεύοντάς τα, είτε απωθώντας τα βαθιά μέσα μας.

Συνέπεια αυτού είναι ότι και τα παιδιά δεν εξοικειώνονται με την απώλεια και δεν μαθαίνουν πώς να την αντιμετωπίσουν, με αποτέλεσμα να εξελίσσονται σε ενήλικες που δυσκολεύονται να χειριστούν πληθώρα καταστάσεων που ενέχουν απώλεια (π.χ. χωρισμός, αλλαγή εργασίας, θάνατος, κλπ).

Κάθε παιδί έχει το δικό του τρόπο να αντιλαμβάνεται το θάνατο, και μάλιστα αυτός ο τρόπος μεταβάλλεται ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο που βρίσκεται.

Συγκεκριμένα, τα παιδιά προσχολικής ηλικίας αντιλαμβάνονται το θάνατο ως απουσία, αλλά δεν κατανοούν ότι ο θάνατος είναι οριστικός. Πιστεύουν ότι αυτός που πέθανε θα επιστρέψει και ότι εξακολουθεί να ζει, να σκέφτεται και να αισθάνεται εκεί που βρίσκεται. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας κατανοούν ότι ο θάνατος είναι μη αναστρέψιμος, αλλά θεωρούν ότι συμβαίνει μόνο στους άλλους. Οι έφηβοι έχουν κατανοήσει πλέον την έννοια του θανάτου και αντιλαμβάνονται μεταφυσικές και συμβολικές ερμηνείες του.

Επομένως, κάθε παιδί αντιδρά διαφορετικά στο θάνατο, ανάλογα με το αναπτυξιακό του στάδιο, την ψυχοσυναισθηματική του ωριμότητα, τη σχέση που διατηρούσε με το άτομο που πέθανε, αλλά και τους χειρισμούς των γονέων του. Άλλα παιδιά απομονώνονται, άλλα έχουν κακή διάθεση ή παρουσιάζουν ανορεξία, εφιάλτες, ενούρηση, άλλα επιθετικότητα ή ψυχοσωματικές αντιδράσεις..

Αν και δεν υπάρχουν προκαθορισμένα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει κανείς για να μιλήσει για το θάνατο σε ένα παιδί, είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον υποστήριξης και κατανόησης, όπου όλες οι ερωτήσεις του παιδιού θα απαντηθούν με σεβασμό και χωρίς επίκριση.

Τι θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ως ενήλικες όταν κληθούμε να μιλήσουμε στο παιδί για ένα τέτοιο ζήτημα;

-Δεν αποκρύπτουμε το γεγονός. Η απόκρυψη της πραγματικότητας ή η παροχή ψεύτικων πληροφοριών κάνει τα παιδιά να αισθάνονται μόνα και αποκομμένα από την υπόλοιπη οικογένεια, τα αναγκάζοντάς τα συχνά να δίνουν τις δικές τους ερμηνείες που, συχνά, είναι λανθασμένες.

-Ενημερώνουμε όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα. Εξηγούμε με ακρίβεια και ειλικρίνεια τι συνέβη προσαρμόζοντας το λεξιλόγιό μας στο επίπεδο κατανόησης του παιδιού. Ενημερώνουμε όλα τα παιδιά της οικογένειας ανεξάρτητα από τις όποιες διαφορές στην ηλικία, χωρίς να αποκλείουμε κανένα παιδί, όσο μικρό κι αν είναι. 

-Διαλέγουμε με προσοχή τις λέξεις που χρησιμοποιούμε. Είναι σημαντικό, ειδικά στα πολύ μικρά παιδιά να μιλάμε με τρόπο απλό, σαφή και κυριολεκτικό. Χρησιμοποιούμε λέξεις όπως «πέθανε», «θάνατος» και όχι διφορούμενες, ασαφείς εκφράσεις όπως «χάθηκε», «τον πήρε ο Θεός», «πήγε στον ουρανό», κ.τ.λ., καθώς αυτό μπορεί να τους προκαλέσει σύγχυση.

-Απενοχοποιούμε το παιδί. Διαβεβαιώνουμε ότι τίποτα απ’ όσα έκανε, σκέφτηκε ή είπε (αταξίες, απαγορευμένες πράξεις ή σκέψεις) δεν προκάλεσαν το θάνατο του αγαπημένου του ανθρώπου. Επίσημαίνουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσε να κάνει για να αποτρέψει αυτόν το θάνατο.

-Ακούμε προσεκτικά και απαντάμε στις ερωτήσεις. Δεν βομβαρδίζουμε το παιδί με πληροφορίες. Του δίνουμε χρόνο να εκφράσει τα συναισθήματά του και τις απορίες του. Απαντάμε στις ερωτήσεις του και αν δεν γνωρίζουμε κάτι, μπορούμε να πούμε απλά «δεν ξέρω».

-Συζητάμε με το παιδί τι θα συμβεί από δω και πέρα Τα παιδιά ανησυχούν για το μέλλον (ποιος θα τα φροντίσει, θα τα διαβάσει, κ.τ.λ.). Ενημερώνουμε για τις αλλαγές που πρόκειται να συμβούν στη ζωή της οικογένειας όπως και για τις συνήθειες που θα παραμείνουν σταθερές.

-Μοιραζόμαστε τα δικά μας συναισθήματα με το παιδί. Τα παιδιά πρέπει να αισθάνονται ελεύθερα να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, χωρίς να νιώθουν άσχημα ή να ντρέπονται για αυτά. Σε αυτό θα βοηθηθούν, αν και οι γονείς εκφράζουν τη θλίψη και το πένθος μαζί τους, χωρίς όμως η έκφραση αυτή να είναι υπερβολική, δείχνοντας ότι καταρρέουν. Κάτι τέτοιο αγχώνει τα παιδιά, οδηγώντας τα να αναλάβουν το ρόλο να προστατέψουν τον ενήλικα, φοβούμενα τελικά να εκφράσουν τα δικά τους συναισθήματα θλίψης.

-Επιτρέπουμε στο παιδί να συμμετάσχει στην κηδεία, εφόσον το επιθυμεί, αφού το προετοιμάσουμε κατάλληλα. Η κηδεία είναι μια τελετή αποχαιρετισμού που μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί να αποδεχτεί το γεγονός του θανάτου. Ωστόσο χρειάζεται να προετοιμαστεί για το τι θα δει και θα ακούσει και βέβαια να συνοδεύεται από ένα υποστηρικτικό ήρεμο και αγαπημένο του πρόσωπο. Δε συστήνεται να στέλνεται το παιδί για πολλές μέρες σε άλλο σπίτι από το δικό του, επειδή ο γονιός δεν είναι σε θέση να το φροντίσει. Είναι σημαντικό να υποστηριχθεί ο γονιός από φίλους και συγγενείς που μπορούν να αναλάβουν τη γενικότερη φροντίδα για το σπίτι ή και για τις εξόδους του παιδιού, ώστε να διευκολύνουν, αλλά όχι να αποσύρουν το παιδί από τις συνήθειές του και τα πρόσωπα που είναι σημαντικά γι΄ αυτό.

-Ενθαρρύνουμε το παιδί να αναπολεί στιγμές του θανόντα και να διατηρεί ενθύμια από αυτόν. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί μαθαίνει ότι το προσφιλές άτομο που πέθανε μπορεί να μην είναι φυσικά παρόν στη ζωή του, όμως, είναι παρόν στις αναμνήσεις του, αμβλύνοντας έτσι τον παιδικό πόνο.

-Η ζωή συνεχίζεται με ελπίδα. Το σημαντικότερο και το πιο ανακουφιστικό μήνυμα που πρέπει να περάσουμε σε ένα παιδί που βιώνει τον βαθύ πόνο μιας απώλειας είναι το γεγονός πως αυτό που νιώθει κάποια στιγμή θα περάσει. Οφείλουμε να δείξουμε στο παιδί την πίστη μας σε εκείνο πως θα καταφέρει να αντέξει την θλίψη που το βαραίνει, και πως θα συνεχίσει τελικά να ζει ευτυχισμένο κοντά στα υπόλοιπα αγαπημένα του πρόσωπα, κρατώντας ζωντανές μόνο τις όμορφες αναμνήσεις από τον θανόντα.

Για οποιαδήποτε απορία ή δυσκολία σε σχέση με το παιδί σας, μην ξεχνάτε ότι μπορείτε να συμβουλευτείτε ψυχολόγο, καλώντας στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS1056.

http://www.hamogelo.gr/

Ζήλεια, πώς μπορούμε να βοηθήσουμε;

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να ξεπεράσουν το συναίσθημα της ζήλιας ενισχύοντας τη διαφοροποίηση μεταξύ τους- αντί να προσπαθούν να τα «εξισώσουν», όπως κάνουν πολλοί γονείς.

Υπάρχουν διαφορετικά προνόμια και δικαιώματα για κάθε ηλικία μέσα στην οικογένεια. Θα ήταν για παράδειγμα πολύ χρήσιμο για το μεγαλύτεροπαιδί να έχει κάποιο δικό του αποκλειστικό χρόνο με τους γονείς, η έστω χωριστά με τον καθένα τους μέσα στην εβδομάδα, για να κάνουν κάτι «μεγαλίστικο», στο οποίο εκ των πραγμάτων δεν μπορεί ένα μωρό να συμμετάσχει.

Είναι ακόμα χρήσιμο οι γονείς να επιτρέπουν στο κάθε παιδί να έχει τον δικό του χώρο, τα δικά του πράγματα, ενδιαφέροντα, φίλους. Να ενισχύουν το κάθε παιδί τους να αισθάνεται μοναδικό και ξεχωριστό από τα άλλα. Έτσι, το παιδί δεν θα έχει λόγο να φοβάται ότι κάποιος άλλος θα απειλήσει την ύπαρξή του μέσα στην οικογένεια αλλά και στα μάτια των γονέων του, ή ότι θα παραβιάσει το χώρο του.

Είναι πολύ ατυχές ότι πολλές φορές είτε ηθελημένα, είτε άθελά τους οι γονείς κάνουν συγκρίσεις μεταξύ των παιδιών, αντί να αντιμετωπίζουν τις διαφορές τους σαν κάτι αναμενόμενο και ίσως και θετικό. Κάποτε άκουσα από έναν έμπειρο συνάδελφο να λέει σε ένα παιδάκι που υπέφερε από παρόμοιες συγκρίσεις με τον αδελφό του ότι «ο κόσμος θα ήταν πολύ βαρετός αν ήμασταν όλοι ίδιοι, το ίδιο και η οικογένειά σου, ευτυχώς που δεν είσαι σαν τον αδελφό σου…» Η ανακούφιση που έφερε αυτό το σχόλιο σε αυτό το παιδί ήταν τεράστια!

Τελικά, η ζήλια είναι ένα αναπόφευκτο συναίσθημα που πολύ εσφαλμένα έχει θεωρηθεί συναίσθημα μόνο αρνητικό, συνδεδεμένο με ντροπή και ενοχή. Όταν το παιδί διευκολύνεται να βάλει τα συναισθήματα του σε λόγια, όταν δηλαδή το πρόβλημα εκφράζεται και συζητιέται μπορεί να πάρει πολύ πιο καλοήθη μορφή. Παράλληλα, ισχυροποιείται η επικοινωνία και η αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ γονέων και παιδιών, και τα αδέλφια έχουν τη δυνατότητα να επιλύσουν εποικοδομητικά τον μεταξύ τους ανταγωνισμό και την αντιζηλία.

Διεπιστημονική Ομάδα της Τηλεφωνικής Συμβουλευτικής Υπηρεσίας της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.

Απόσπασμα από το Βιβλίο της Τηλεφωνικής Συμβουλευτικής Γραμμής-Σύνδεσμος: «Πώς               να μιλήσετε σε ένα παιδί για…», Εκδόσεις ΕΨΥΠΕ/ΚΟΑΝ

http://www.tilefonikigrammi.gr

http://www.epsype.gr

http://teacherweb2013.blogspot.gr/

"10 Οκτωβρίου 2015-Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας «Ψυχική Υγεία με αξιοπρέπεια»"

10η του Οκτώβρη και γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Μια μέρα σαν όλες τις άλλες, θα έλεγε κάποιος…. Μια μέρα επετειακής μνήμης και λήθης κάποιος άλλος…. Μια μέρα σκέψης, στοχασμού, επιλογής στάσης αλλά και κίνησης, δράσης, συμμετοχής θα λέγαμε εμείς.

Μια μέρα που επιλέχθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και την Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινότητας για την ψυχική υγεία και ασθένεια. Μια μέρα που φέτος επιλέχθηκε να έχει ως κεντρικό θέμα την «Αξιοπρέπεια στην Ψυχική Υγεία», ακουμπώντας δικές μας ευαίσθητες βιωματικές χορδές, «προκαλώντας» μας να πάρουμε θέση.

Γιατί όμως έχουμε την ανάγκη μιας Παγκόσμιας Ημέρας για να «σταθούμε» μπροστά σε ένα εξαιρετικά σπουδαίο πεδίο της ζωής μας;

Η ψυχική ασθένεια αποτελεί για τους περισσότερους ακόμα και σήμερα εν έτει 2015 κάτι το παράξενο, το μυστήριο, το ανεξήγητο, το διαφορετικό, το τρομακτικό. Δεν το αγγίζουμε εύκολα. Μύθοι, προκαταλήψεις, ταμπέλες και απαξία ακολουθούν. Συνοδεύουν τους ανθρώπους με ψυχική νόσο και δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο την πορεία της ανάρρωσης, η οποία είναι από μόνη της αρκετά δύσβατη και επίπονη. Ο τρελός, ο επικίνδυνος, ο δαιμονισμένος, ο διαφορετικός δηλαδή «ο μακριά από εμάς» ήταν και δυστυχώς συνεχίζει, πιο περιορισμένα, να είναι ο ψυχικά πάσχοντας . Ένας κοινωνικά στιγματισμένος άνθρωπος με ανεξίτηλο ένα σημάδι απαξίας, ντροπής, περιθωρίου και κοινωνικού αποκλεισμού.

Η «μυστήρια και παράξενη» λοιπόν ψυχική νόσος συναντιέται δυστυχώς σε ολοένα και περισσότερους συνανθρώπους μας σε όλο τον κόσμο θέτοντας τους ουσιαστικά πολύ γρήγορα στην απομόνωση και το περιθώριο, αφού ελάχιστοι έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας (αξιολόγηση, θεραπεία, ψυχοκοινωνική αποκατάσταση). Παραβιάζονται και στερούνται πολλές φορές ακόμα και τα ανθρώπινα δικαιώματα τους τόσο στις ίδιες τις δομές «θεραπείας» λόγω έλλειψης ειδικευμένων επαγγελματιών υγείας, πεπαλαιωμένων μοντέλων θεραπείας - αποκατάστασης αλλά και στην κοινότητα.

Εδώ λοιπόν και δώδεκα περίπου χρόνια στο Σύλλογο για την Ψυχική Υγεία- ΣΟΨΥ Πάτρας παλεύουμε για αυτό ακριβώς. Το να διαφυλάξουμε το αναφαίρετο δικαίωμα των ψυχικά πασχόντων και των οικογενειών τους στην αντιμετώπιση της ψυχικής νόσου με αξιοπρέπεια. Γιατί πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι που έτυχε να νοσήσουν από κάποια ψυχική ασθένεια, οι άνθρωποί μας, δεν πρέπει να τιμωρούνται μέσα από την καταπάτηση των ατομικών και κοινωνικών τους δικαιωμάτων και συνολικά της αξιοπρέπειάς τους.

Με πρόταγμα μας λοιπόν την αλληλεγγύη και την αλληλοϋποστήριξη, το σεβασμό στις ανάγκες των ψυχικά πασχόντων και των οικογενειών τους, πορευτήκαμε και συνεχίζουμε όλα αυτά τα χρόνια.

Παρεμβάσεις και δράσεις πρόληψης – ενημέρωσης - ευαισθητοποίησης της κοινότητας, ενδυνάμωσης των ψυχικά πασχόντων και των οικογενειών τους με προγράμματα υποστήριξης, ψυχοεκπαίδευσης αποτελούν ένα μικρό δείγμα των ποικίλλων υπηρεσιών ψυχικής υγείας που παρέχονται στο μικρό μας «σπίτι». Άμεσα και έγκαιρα, σύγχρονα και επιστημονικά, σε ένα ασφαλές και φιλικό περιβάλλον, δωρεάν για όλους.

Μια τιτάνια προσπάθεια με πρωταγωνιστές την ίδια την κοινότητα και την αλληλεγγύη της, τους δεκάδες εθελοντές – συμπολίτες μας… Μια προσπάθεια δυστυχώς χωρίς κρατική αρωγή και συμπαράσταση σε κανένα επίπεδο. Από την άλλη όμως στο πλευρό μας υπάρχουν γενναίοι συμπαραστάτες, οργανισμοί όπως το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, που με την μεγάλη δωρεά του, η οποία μας ανακοινώθηκε πριν από λίγες μόλις ημέρες, δίνει ανάσα ζωής και φτερά στο όραμα του Συλλόγου μας

Είμαστε εδώ λοιπόν «ζωντανοί στη σκηνή» της διεκδίκησης και της αξιοπρέπειας για εμάς και τους δικούς μας ανθρώπους που πιστεύουν ότι «η ψυχική νόσος δεν καταστρέφει την ζωή απλά την αλλάζει» και παλεύουν για μια κοινωνία ισοτιμίας με αξιοπρέπεια, για το δικαίωμα τους στην θεραπεία, την κοινωνική, οικονομική, επαγγελματική αποκατάσταση, για το δικαίωμά τους στην ίδια τη ζωή.

Τριανταφύλλου Αγγέλα
Πρόεδρος Δ.Σ. Συλλόγου για την Ψυχική Υγεία-ΣΟΨΥ Πάτρας

http://dete.gr

Παραμυθιών Καμώματα

Το εργαστήρι των παιδιών ξεκινά για ακόμα μια χρονιά 

με "Παραμυθιών Καμώματα "πολλά!!!

Στο εργαστήρι Παραμυθιών Καμώματα, θα εξερευνήσουμε νέους κόσμους, παραμυθένιους και φωτεινούς, κρυμμένους από τα μάτια των μεγάλων και ορατούς μόνο μέσα από τα μάτια της φαντασίας των μικρών. Θα δουλέψουμε με τεχνικές ορμώμενες από το θέατρο και το χορό και θα λερωθούμε με χρώματα και χρυσόσκονη. Θα δώσουμε την ευκαιρία στα παιδιά που θα συμμετάσχουν, να πετάξουν με τα φτερά της φαντασίας τους-και να ταξιδέψουν-όπου αυτά επιλέξουν! Οι εγγραφές ξεκίνησαν !!! Κατεχάκη 23 Νέο Ψυχικό Τηλ.επικοινωνίας 210 6983015- 6937382663

Ομάδα Γονέων

Η Ομάδα Γονέων απευθύνεται σε γονείς οι οποίοι επιθυμούν :

* Να  βελτιώσουν την  επικοινωνία  με  τα   παιδιά   τους και  να διαχειρίζονται με έναν θετικότερο  τρόπο την καθημερινότητά τους

*Να αναζητήσουν λειτουργικότερους τρόπους   διαχείρισης  των συγκρούσεων


* Να ενημερωθούν πάνω σε θέματα γνωστικής και ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης των    παιδιών


* Να κατανοήσουν και να διαχειριστούν δικές τους  δυσκολίες σε σχέση με την ανατροφή των παιδιών   τους

* Να αλληλοεπιδράσουν με άλλους γονείς




Oι Εγγραφές Ξεκίνησαν  

Χώρος συναντήσεων: Κατεχάκη 23, Ν. Ψυχικό

Τηλ. Επικοινωνίας.: 210-6983015, 6937382663

e -mail: katiatroumpouki@gmail.com

Ματθαίος Γιωσαφάτ: «Ένας ανώριμος λαός εκλέγει και ανώριμους ηγέτες»

Ο διάσημος ψυχίατρος αποκαλύπτει και αποκαλύπτεται.

Γιατί δεχόμαστε αδιαμαρτύρητα τα μέτρα του ΔΝΤ, αλλά αρνούμαστε να εφαρμόσουμε την απαγόρευση του καπνίσματος; Πάσχουν όντως οι άντρες από το φόβο της δέσμευσης; Μπορεί μια σχέση να κρατήσει για πάντα; Ζητήσαμε από τον ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή Ματθαίο Γιωσαφάτ να ξαπλώσει στο ντιβάνι του τους Έλληνες για μια σύντομη ανάλυση.

Νόμιζα ότι το δύσκολο κομμάτι του project «συνέντευξη με τον Ματθαίο Γιωσαφάτ» ήταν να τον πείσεις να σου μιλήσει. Λάθος. Τα δύσκολα άρχισαν όταν ύστερα από αρκετούς μήνες πίεσης δέχτηκε επιτέλους να δώσει τη συνέντευξη. Τι να πρωτορωτήσεις έναν άνθρωπο που έχει απαντήσεις για τα περισσότερα μυστήρια της ανθρώπινης συμπεριφοράς;

Διαβάζοντας το βιβλίο του Μεγαλώνοντας Μέσα στην Ελληνική Οικογένεια που κυκλοφόρησε πρόσφατα και που μάλλον πρέπει να διαβάσουμε όλοι -γονείς και μη-, μαθαίνεις πολλά για τη φύση του ανθρώπου, αλλά σου γεννιούνται και πολλές απορίες για τη ζωή σου ως ενήλικα. Του ζητήσαμε λοιπόν να μας λύσει μερικές που αφορούν τις σχέσεις μας, αλλά και τη σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα. Αλλωστε ο ίδιος πιστεύει ότι το πιο σημαντικό κομμάτι της ψυχανάλυσης δεν είναι τόσο η θεραπεία, όσο οι εξηγήσεις που δίνει για τα κίνητρα της ανθρώπινης συμπεριφοράς, τα οποία καθορίζουν την τέχνη, τις θρησκείες, την ιστορική πορεία του ανθρώπου και τα πολιτεύματά μας. Σε τι διαφέρουν οι απαντήσεις που δίνει η ψυχανάλυση για την εξέλιξη και την ιστορία του ανθρώπου από τις υπόλοιπες επιστήμες;

Η ψυχανάλυση εξηγεί το «γιατί», οι υπόλοιπες επιστήμες το «πώς». Δίνει εξηγήσεις που στηρίζονται στο γεγονός ότι η ανθρώπινη κατάσταση έχει δύο μορφές ψυχισμού: μία είναι η συνειδητή, που όλοι ξέρουμε, και μία η ασυνείδητη. Η ασυνείδητη φέρνει πράγματα από την κληρονομικότητα, τα γονίδια, την προϊστορία του ανθρώπου και επίσης πράγματα που απωθήθηκαν στην παιδική ηλικία, τα πρώτα 4-5 χρόνια της ζωής του. Αυτά δημιουργούν έναν ψυχισμό ασυνείδητο, ο οποίος είναι άχρονος.

Γιατί πιστεύετε λοιπόν ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση τώρα;

Για πολλούς λόγους. Η Ελλάδα είναι ταλαίπωρη χώρα. Από τη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους και μετά είχαμε δικτάτορες – ή βασιλιάδες ή στρατιωτικούς. Τώρα έχουμε μια υπερίσχυση αναρχικών στοιχείων. Από την άλλη, δεν ξέρουμε να μεγαλώνουμε παιδιά, γιΆ αυτό είμαστε μια κοινωνία πολύ μπερδεμένη. Όταν δεν είναι ώριμος ο κόσμος, χρειάζεται γονείς.

Τι γίνεται λάθος στην ψυχική μας ανάπτυξη;

Ο πολιτισμός έφερε πολλά καλά πράγματα, αλλά η απώθηση της σεξουαλικότητας δεν είναι εύκολη και παίρνει άλλες μορφές. Όταν κάποιος δεν είναι ικανοποιημένος ερωτικά, τότε παλινδρομεί σε φάσεις της παιδικής ηλικίας, όπως η πρωκτική που θέλει δύναμη ή λεφτά ή η στοματική που θέλει εξάρτηση. Εξάρτηση είναι όλοι αυτοί που περιμένουν από το κράτος – τη μαμά. Τον πρώτο χρόνο η μαμά έχει το μονοπώλιο, το στήθος, το φαγητό. Από εκεί μαθαίνουμε ότι πρέπει να πληρώσουν οι πλούσιοι. Από την άλλη, μέχρι τώρα οι πολιτικοί έλεγαν «λεφτά θέλετε; Ψηφίστε μας». Δανείζονταν συνέχεια, μέχρι που έφτασε η εποχή που δεν μας έδιναν άλλα και πήγαμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση επαιτώντας. Και εκεί φυσικά μας είπαν «επειδή ως κράτος δεν μπορείτε να τα καταφέρετε, θα έρθουμε εμείς να σας στρώσουμε».

Δεν έχουμε δημοκρατία, όπως νομίζουμε;

Η δημοκρατία αυτή τη στιγμή είναι αναρχική. Μόνο στην Ελλάδα υπάρχει αυτή η δημοκρατία που κλείνεις όποτε θέλεις τους δρόμους επειδή έχεις κάποιο αίτημα, σωστό ή λάθος, και πεθαίνουν άνθρωποι μέσα στα ασθενοφόρα. Γιατί αυτά όμως συμβαίνουν μόνο εδώ; Ούτε την απαγόρευση του καπνίσματος δεν εφαρμόζουμε.

Επειδή το κράτος δεν μπορεί να επέμβει. Φταίνε και πολλά κοινωνικά και πολιτικά στοιχεία, αλλά φταίει και ο τρόπος που μεγαλώσαμε. Ο δεύτερος χρόνος της ζωής μας, η πρωκτική φάση όπου μαθαίνει κανείς από τη μητέρα του ότι δεν μπορεί να κάνει ό,τι θέλει (από την ούρηση και τον έλεγχο των σφιγκτήρων μέχρι τη συμπεριφορά του), καθορίζει το αν θα γίνει κανείς υποτακτικός ή αναρχικός. Αν η μητέρα τότε δεν χειριστεί σωστά την κατάσταση και είναι είτε πολύ αυστηρή είτε πολύ χαλαρή, το παιδί -ανάλογα με το πόσο ισχυρά είναι τα γονίδιά του- μπορεί να γίνει ή υποτακτικό ή αντιδραστικό. Αργότερα η μητέρα γίνεται η κοινωνία και οι αντιδραστικοί εναντιώνονται σε αυτή.

Τα μέτρα του ΔΝΤ τα δεχόμαστε χωρίς καμιά αντίδραση όμως.

Μα ακριβώς επειδή είμαστε ή υποτακτικοί ή αναρχικοί. Όταν είναι πολύ αυστηρός ο γονιός, γινόμαστε υποτακτικοί. Όταν δεν είναι, αντιδρούμε όπως ένα παιδάκι όταν οι γονείς του δεν μπορούν να επιβληθούν. Τα παιδιά χρειάζονται να νιώθουν ασφαλή για να πειθαρχήσουν και να μάθουν τα όριά τους. Οπότε όταν κάνει κάτι ασφαλώς και τιμωρείται. Δεν τον τιμωρείς λέγοντας «δεν σΆ αγαπώ», που είναι ένα άλλο λάθος που κάνουν οι Έλληνες γονείς. Έτσι συμβαίνει και σε μια χώρα. Όταν δεν τιμωρείται κανείς για τίποτα, ξανακάνει τα ίδια.

Τι αρχηγούς χρειαζόμαστε;

Κάποιους που να μπορούν να επιβάλλουν πράγματα με σωστό δημοκρατικό τρόπο. Αλλά δημοκρατία δεν σημαίνει ασυδοσία ούτε αναρχισμός.

Αρα δεν τους έχουμε.

Όχι. Ένας ανώριμος λαός εκλέγει και ανώριμους ηγέτες. Δεν είναι τυχαίο. Σε άλλες χώρες, όπως η Δανία, η Σουηδία, η Αγγλία, η Γαλλία, η Γερμανία, όπου οι άνθρωποι είναι πιο ώριμοι, βγάζουν και πιο ώριμες κυβερνήσεις, που είναι πιο λογικές και φροντίζουν τον κόσμο τους. Το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι μόνο οικονομικό, γιΆ αυτό χρειάζεται χρόνια για να αλλάξουμε, αν αλλάξουμε. Η δημοκρατία απαιτεί ωριμότητα.

Πώς μπορούμε να αλλάξουμε;

Μεγαλώνοντας σωστά τα παιδιά μας, ώστε να μη γίνουν ούτε υποτακτικά ούτε αναρχικά, αλλά ώριμα και ευτυχισμένα. Η διαπαιδαγώγηση είναι δύσκολη και γίνεται σιγά σιγά. Οι καλοί γονείς θέτουν κάποια όρια, ελαστικά, αλλά βάζουν και τιμωρίες – το παιδί δέχεται υποδείξεις όταν αισθάνεται ότι η μητέρα το αγαπάει. ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΟ ΝΤΙΒΑΝΙ

Για ποιους λόγους έρχονται οι γυναίκες σε εσάς και για ποιους οι άντρες;

Πολλές γυναίκες έρχονται επειδή δυσκολεύονται με τις σχέσεις τους – και μέσα από τις σχέσεις φαίνονται τα προβλήματα που έχει κάποιος. Αλλες έχουν συμπτώματα όπως φοβίες ή κρίσεις πανικού, που είναι πολύ συνηθισμένες τώρα στην Ελλάδα, γιατί ζωή έγινε πιο αγχώδης. Οι άντρες έρχονται επειδή έχουν κατάθλιψη, ερωτικές ή σεξουαλικές δυσκολίες. Συνήθως έρχονται μετά το γάμο επειδή νιώθουν ότι έχουν παγιδευτεί.

Θα προτείνατε στα ζευγάρια που σκέφτονται να χωρίσουν να συμβουλευτούν έναν ψυχοθεραπευτή;

Ασφαλώς. Αυτό το λέμε divorce therapy (θεραπεία διαζυγίου). Καταρχάς πρέπει να έρθουν να δουν αν πρέπει να χωρίσουν, αν τα προβλήματά τους είναι πραγματικά ή νευρωτικά. Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει εξωσυζυγική σχέση και δεν μπορεί να τη βολέψει -όπως κάνουν οι περισσότεροι-, αυτό είναι ένα πραγματικό πρόβλημα. Αν κάποιος δεν μπορεί να κάνει σεξ με τη γυναίκα του επειδή έχει πρόβλημα στη σχέση με τη μάνα του, αυτό μπορεί να λυθεί. ¶ρα η θεραπεία διαζυγίου γίνεται για να δείξεις σε κάποιον ότι υπάρχει ένα συγκεκριμένο πρόβλημα που το πιθανότερο είναι ότι αν χωρίσει θα το επαναλάβει. Και η δεύτερη φορά είναι πολύ χειρότερη.

Γιατί διαλέγουμε τον ίδιο τύπο άντρα;

Επιλέγουμε την ίδια προσωπικότητα. Ξέρουμε από την ψυχανάλυση ότι όσο πιο ανώριμος είναι κανείς, τα προβλήματα επαναλαμβάνονται. Το ίδιο σενάριο που δημιουργείται στην παιδική ηλικία, το παίζουμε σε όλη μας τη ζωή με διαφορετικούς ηθοποιούς. Αν δεν το καταλάβεις αυτό και χωρίσεις, πάλι θα διαλέξεις το λάθος άνθρωπο. Μια τεράστια έρευνα που έγινε στην Αγγλία έδειξε ότι από τις γυναίκες που είχαν παντρευτεί αλκοολικό, το 80% επέλεξαν αλκοολικό για δεύτερη φορά, το 60% για τρίτη και το 40% για τέταρτη. Δεν έβαζαν μυαλό.

Μπορείς να βάλεις μυαλό;

Με θεραπεία. Να καταλάβεις γιατί.

Πώς ορίζεται μια καλή σχέση;

Μια σχέση στην οποία οι άνθρωποι είναι σχετικά ευχαριστημένοι από το τι παίρνει ο ένας από τον άλλον. Όταν είναι κανείς ικανοποιημένος, όπως όταν συμβαίνει στον πρώτο χρόνο με τη σχέση μητέρας-παιδιού, τότε μπορεί να αναπτυχθεί και αγάπη. Αγάπη σημαίνει νοιάζομαι πραγματικά για τον άλλον – δεν έχει να κάνει με έρωτες και τέτοια. Σε μια καλή σχέση δέχεσαι και συμβιβάζεσαι με μερικά στοιχεία του άλλου, αφού τον επέλεξες. Αλλιώς μην τον παίρνεις.

Αν δεν έχει υπάρξει καλή σχέση μητέρας-παιδιού;

Τότε δεν έχω μάθει να αγαπάω και επιλέγω έναν άνθρωπο που είναι σαν τη μητέρα που θα ήθελα να έχω. Όταν οι άνθρωποι είναι ανώριμοι, περιμένουν από τον άλλον να είναι τέλειος, ενώ εκείνοι δεν προσφέρουν τίποτα, και τότε αρχίζουν να κατηγορούν ο ένας τον άλλον. Αν δεν έχεις πάρει αυτά που πρέπει μικρός, είσαι αχόρταγος, περιμένεις από κάποιον να σε πάει στα ουράνια. Κι όταν δεν σε πάει απογοητεύεσαι. Ο ανώριμος δεν αντέχει, θέλει το στήθος της μαμάς του 24 ώρες το 24ωρο. Ε, δε θα το “χεις.

Από αυτή την καλή σχέση μοιάζει να λείπει το πάθος.

Το πάθος είναι αρρωστημένο συναίσθημα, δεν είναι πραγματικό, είναι instead of, όσο παράξενο κι αν ακούγεται αυτό. Το έχουν μόνο οι ανώριμοι και προβληματικοί άνθρωποι. Σημαίνει ότι δεν μπορώ να αγαπήσω κάποιον και δημιουργώ φαντασιωσικά αισθήματα. Είναι σαν να μην μπορεί κάποιος να κάνει έρωτα κανονικά και τότε γίνεται λίγο διεστραμμένος.

Ποιο είναι πραγματικό αίσθημα;

Η αγάπη και το ερωτικό πάθος. Η αγάπη στηρίζεται στην ευγνωμοσύνη που αναπτύσσεται γύρω στον όγδοο μήνα στα παιδιά. Τότε αρχίζουν να δίνουν και στη μαμά φαγητό, π.χ. τους δίνει μια σοκολάτα και δίνουν και σε εκείνη. Δηλαδή αυτή η γυναίκα μου έδωσε πράγματα και θέλω να της δώσω κι εγώ.

Μπορεί μια σχέση να κρατήσει για πάντα;

Αν σε έχει αγαπήσει η μάνα σου, αρχίζεις να την αγαπάς κι εσύ και να την αποδέχεσαι, ενώ καταλαβαίνεις ότι δεν είναι τέλεια. Και τότε μπορείς να αγαπήσεις έναν άντρα ή μια γυναίκα με τα ελαττώματά του, επειδή παίρνεις πράγματα. Είναι το σεξ, η ευχαρίστηση, μιλάτε, τρώτε, σε φροντίζει όταν αρρωσταίνεις και έτσι δημιουργείται ευγνωμοσύνη που είναι η αρχή της αγάπης σε ένα ζευγάρι. Από τη στιγμή που αρχίζεις να αγαπάς τον άλλον, αρχίζει μια περίοδος ρεαλιστικής εξιδανίκευσης, όπως κάνεις με το παιδί σου. Ξέρω ότι η κόρη μου δεν είναι η ωραιότερη στον κόσμο, αλλά για μένα είναι. Αυτό δεν φεύγει ποτέ. Μπορείς να είσαι ερωτευμένος και να κάνεις σεξ με τον ίδιο άνθρωπο μια ζωή. Όλες οι σημερινές γυναίκες, δηλαδή, που δεν βρίσκουν άντρες είναι ανώριμες;

Όχι μόνο, υπάρχουν και πολλοί κοινωνικοί λόγοι. Οι γυναίκες δουλεύουν πολύ, δεν υπάρχουν πια πολλές ευκαιρίες να γνωρίσουν άντρες. ΓιΆ αυτό πιστεύω ότι πια μέσω facebook και γενικά internet έχεις την ευκαιρία να γνωρίσεις ανθρώπους που μπορεί να σου ταιριάζουν. Επίσης, οι Ελληνίδες μαμάδες έχουν τους γιους τους στο σπίτι και τους φροντίζουν μέχρι τα σαράντα. Και τέλος, τώρα πια το σεξ είναι πολύ ελεύθερο. Γιατί να παντρευτούν; Γι” αυτό οι παλαιότερες κοινωνίες έκαναν το σεξ μη διαθέσιμο, για να παντρεύονται οι άντρες.

Αρα πρέπει να κάνουμε το σεξ μη διαθέσιμο;

Τότε την έχετε βάψει, γιατί υπάρχουν άλλες διαθέσιμες! Εγώ λέω πάντα να μην κοιμάστε την πρώτη βραδιά με κάποιον γιατί θα φύγει. Πρέπει να διατηρήσετε λίγο το μυστήριο. Δεν πρέπει να περιμένετε όμως και πολύ, γιατί υπάρχουν πολλές άλλες – προς φοβερή ζήλια ημών των παλαιοτέρων.

Ας υποθέσουμε ότι βρίσκεις έναν άντρα. Πώς θα τον κρατήσεις;

Ο άντρας, εκτός από το σεξ, έχει ανάγκη και από μια μαμά, κάποιον που να τον αποδέχεται. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη να γίνουμε ζευγάρι, γιατί υπάρχει ο φόβος του θανάτου. Ξέρουμε ότι θα πεθάνουμε, αλλά θέλουμε να πηγαίνουμε προς τα εκεί πιασμένοι χέρι χέρι. Σε μια σωστή σχέση, λοιπόν, είσαι και παιδί και ενήλικη και μαμά. Όπως και ο άντρας μπαμπάς. Και τους τρεις ρόλους παίζουμε. Στο κρεβάτι λέμε χαζομάρες, υποκοριστικά, μετά κάνουμε έρωτα σαν ενήλικες, ψωνίζουμε, ταξιδεύουμε, μιλάμε, αλλά είναι απαραίτητη και η γονική σχέση – θέλεις κάποιον να σε φροντίσει, να σε προστατέψει.

Υπάρχουν στην πραγματικότητα τόσο καλές σχέσεις;

Το 10-20% των σχέσεων είναι καλές. Στην Ελλάδα λιγότερο. Οι γάμοι δεν είναι καλοί εδώ. Ένα 30% μένει για κοινωνικούς και οικονομικούς λόγους ή για τους γονείς. Έχω έναν ασθενή που είναι παντρεμένος με παιδιά και θέλει να χωρίσει επειδή είναι ερωτευμένος χρόνια με μια κοπέλα, αλλά φοβάται να το πει στη μαμά του.

Γιατί οι γυναίκες κάνουν σχέσεις με παντρεμένους;

Ε, είμαστε καλύτεροι! Πρώτον, γιατί πολλοί παντρεμένοι έχουν μια ευκολία να κάνουν σχέση. Δεύτερον, όταν είμαι παντρεμένος, στην ερωμένη μου την οποία βλέπω μία φορά την εβδομάδα δείχνω τις καλύτερες πλευρές του εαυτού μου. Οπότε, αν π.χ. δουλεύεις πολύ και δεν έχεις χρόνο για κανονική σχέση, αυτή η κατάσταση σε βολεύει.

Δεν υπάρχει προβληματικό ψυχολογικό υπόβαθρο;

Υπάρχει. Παντρεμένους επιλέγουν και οι γυναίκες που έχουν δυσκολία να κάνουν μια μόνιμη, καθημερινή σχέση. Η πιο συνηθισμένη ψυχολογική κατάσταση είναι ένα άλυτο οιδιποδειακό πρόβλημα. Ο παντρεμένος εκπροσωπεί τον πατέρα που δεν είχες μικρή και τον έχεις τώρα, αλλά δεν επιτρέπεται να τον παντρευτείς. Παίζεις μαζί του αλλά το βράδυ κοιμάται με τη μαμά. Αυτό δημιουργεί την ελκυστικότητα του παντρεμένου. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που η ερωμένη χάνει το ενδιαφέρον της όταν ο άλλος χωρίσει. Είχα μία ασθενή που το έχασε τρεις φορές. Μόλις γύριζε αυτός στη γυναίκα του τον ήθελε και μόλις χώριζε τον άφηνε.

Ο «φόβος της δέσμευσης» είναι μια δικαιολογία για τους άντρες όταν δεν θέλουν να κάνουν σχέσεις;

Ποτέ δεν ήθελαν οι άντρες να κάνουν σχέσεις. Ο άντρας είναι φύσει πολυγαμικός, γιατί πρέπει να διαιωνίσει τον εαυτό του μέσα από τα γονίδιά του. Για να κάνεις σεξ φορτώνεσαι τη σχέση, τα παιδιά, τη διατροφή μιας γυναίκας. Και το λέω αυτό παρόλο που είμαι πραγματικά φεμινιστής. Έχει λοιπόν το φόβο της δέσμευσης για όλους αυτούς τους λόγους. Από την άλλη όμως μεγαλώνει με μαμά, οπότε πάντα θέλει και μια μαμά και αυτό τον παιδεύει. Γι” αυτό δεν μπορεί να χωρίσει εύκολα. Αλλιώς θα χώριζε πολύ συχνά – ειδικά κάποιος που δεν αγαπάει, που είναι το σύνηθες.

Πώς γίνεται ένας άνθρωπος να είναι επιτυχημένος στη δουλειά του και αποτυχημένος στις σχέσεις του;

Οι σχέσεις έχουν να κάνουν με το πώς μεγάλωσες, όχι με την εξυπνάδα. Γι” αυτό κάποιοι άνθρωποι που δυσκολεύονται στις σχέσεις τους αφοσιώνονται στη δουλειά, ώστε να πάρουν ικανοποίηση από εκεί. Αλλωστε το να κάνεις μια καλή καριέρα σημαίνει ναρκισσιστική αφοσίωση. Δεν γίνεται να δουλεύεις δύο ώρες την ημέρα και να γίνεις τοπ.ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Όλα εξαρτώνται, δηλαδή, από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας;

Στο βιβλίο μου περιγράφω όλα τα στάδια που περνάει ένα βρέφος από τη στιγμή που συλλαμβάνεται. Ο πρώτος χρόνος είναι ο σπουδαιότερος στη ζωή του ανθρώπου -η σχέση με τη μητέρα παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο τότε-, αλλά και μέχρι τα πέντε που περίπου διαμορφώνει την προσωπικότητά του. Τον Απρίλιο θα μιλήσω στο Μέγαρο Μουσικής για τα στάδια ανάπτυξης της ψυχικής ζωής στον ενήλικα. Πώς μπορεί, δηλαδή, να αλλάξουν κάποια στοιχεία ανάλογα με τις επιδράσεις: τη δουλειά, το σύντροφο, την οικονομική κατάσταση κ.τλ.

Όσες μαμάδες διάβασαν το βιβλίο σας λένε «είμαι κακή μάνα». Καμία δεν μπορεί να κάνει όλα όσα λέτε.

Δεν είναι κακές, κάνουν ό,τι μπορούν. Εγώ συμπαθώ πολύ τις μητέρες. Είναι μια πολύ δύσκολη δουλειά, όπως και το να είσαι θεραπευτής. Σχεδόν όλοι θέλουν το καλό του παιδιού τους, αλλά κάνουν λάθη είτε από άγνοια είτε από την εσωτερικευμένη ασυνείδητη επίδραση των δικών τους γονιών.

Πώς θα καταφέρω να είμαι καλή μητέρα αν η μαμά μου δεν ήταν;

Θα δυσκολευτείτε λίγο! ΓιΆ αυτό λέμε ότι η νεύρωση είναι κληρονομική όχι από τα γονίδια, αλλά επειδή ο καθένας επηρεάζεται. Αλλά και πάλι έχουμε πιθανότητες. Μπορεί η μάνα μου να μην ήταν πολύ καλή, αλλά να ήταν ο πατέρας μου, μία θεία, μια δασκάλα, μια σύντροφος ή η αδερφή μου, που μου έδωσε όσα δεν πήρα από τη μάνα μου.

Είστε υπέρ των μονογονεϊκών οικογενειών;

Ναι. Δεν είναι το καλύτερο, αλλά αρκετά παιδιά μεγαλώνουν σωστά, γιατί πάντα υπάρχει ένας άντρας, σύντροφος, θείος, φίλος. Στην Αγγλία το 30% των γυναικών κάνουν παιδιά και δεν θέλουν να παντρευτούν. Απλώς πρέπει να φροντίζει κανείς να υπάρχει και μια αντρική φιγούρα λιγότερο στον πρώτο και περισσότερο στο δεύτερο χρόνο κ.τλ.

Είστε απολύτως θεραπευμένος;

Ασφαλώς όχι. Δεν θεραπεύει τα πάντα η ψυχανάλυση, είναι μια σημαντική βοήθεια. Αλλά εγώ θεωρώ ψυχανάλυση τη γενική εφαρμογή της θεωρίας στην κοινωνία, η οποία είναι πολύ πιο σημαντική. Ως θεραπεία δεν είναι καταπληκτική και ποτέ δεν θα γίνει γιατί είναι με λόγια μόνο. Κάποια στιγμή θα συνδυάσουμε και καινούργια πράγματα, φάρμακα, νέα δεδομένα από τις νευροεπιστήμες. Ο άνθρωπος και ο εγκέφαλός του είναι πολύ πολύπλοκος, ώστε να τον κάνεις καλά με δυο κουβέντες. Το ότι γίνεται έστω και στο βαθμό που γίνεται σήμερα είναι θαύμα.

Έχετε λύσει όλα τα προβλήματά σας;

Όχι. Δεν έχω λύσει ένα βασικό: δεν θέλω να πεθάνω.

Εσείς κάνατε όλα αυτά που συμβουλεύετε στους γονείς τώρα;

Όχι, δεν γεννήθηκα γνωρίζοντας όλα αυτά που ξέρω σήμερα. Θα ήθελα να είμαι καλύτερος σύζυγος, πατέρας, εραστής. Πιστεύω ότι κυρίως στη δουλειά μου έκανα ό,τι μπορούσα. Στους υπόλοιπους τομείς της ζωής μου, μάλλον δεν έκανα πάντα το καλύτερο.

Η γυναίκα σας έχει παράπονα από εσάς;

Πολλά. Είμαι αρκετά έντιμος, αλλά δεν ήμουν πολύ καλός σύζυγος, επειδή δούλευα πολύ. Η γυναίκα μου ισχυρίζεται -και έχει απόλυτο δίκιο- ότι έγινα ειδικός στο γάμο επειδή είχαμε προβλήματα. Αναγκάστηκα να ψάξω τι γίνεται.

Η κόρη σας;

Δεν είχα το χρόνο που έπρεπε για την κόρη μου, αλλά δεν νομίζω ότι έχει τώρα πολλά προβλήματα. Η ίδια πάντως λέει ότι είμαι καλός μπαμπάς.

Έχετε πάθη;

Πολλά, αλλά όχι έντονα. Πάθος είναι και το να φάω ένα καλό φαγητό ή να καπνίσω – που δεν καπνίζω πια και μου λείπει. Τα χρόνια που περνάνε, τα ταξίδια που δεν έκανα, οι γυναίκες που δεν γνώρισα. Αλλά είμαι ευχαριστημένος.

Τι φοβάστε;

Τις αρρώστιες που έρχονται ή θα έρθουν. Το αναπόφευκτο τέλος.

Τι θέλετε να σκέφτονται οι άνθρωποι για σας;

Θέλω να με συμπαθούν, να αισθάνομαι ότι είμαι αρκετά έντιμος και ότι κάνω όσο καλύτερα μπορώ τη δουλειά μου με τα προσόντα που μου έδωσε η φύση ή ο Θεός. Και να με βρίσκουν ελκυστικό ως άνθρωπο οι άντρες και ερωτικά ελκυστικό οι γυναίκες – ακόμη και σε αυτή την ηλικία.

Για ποιο πράγμα είστε περήφανος;

Επειδή νοιάζομαι για τους ανθρώπους και προσπάθησα να τους βοηθήσω.

Ύστερα από 45 χρόνια ως ψυχαναλυτής, τι μπορεί να σας εντυπωσιάσει;

Με ενδιαφέρει ακόμα πολύ η δουλειά μου. Τα προβλήματα είναι περίπου ίδια, αλλά κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός. Μπορεί αυτά που ακούω να είναι συνηθισμένα, αλλά το καθένα είναι ένα αίνιγμα για μένα που με παρακινεί να το λύσω. Αυτό με κρατάει ζωντανό και ξύπνιο τα βράδια. Στην ηλικία μου θα έπρεπε να κοιμάμαι όρθιος το βράδυ.

Τι άλλο θα θέλατε από τη ζωή;

Ήθελα να γίνω ο μεγάλος συγγραφέας του 20ού αιώνα και δεν έγινα, και από ό,τι φαίνεται δεν θα γίνω ούτε του 21ου. Θα ήθελα να ζούσα το μεγάλο έρωτα της ζωής, με μία καταπληκτική γυναίκα, η οποία θα με θέλει με όλα μου τα κουσούρια και με την οποία θα είμαι απόλυτα ικανοποιημένος, αλλά αυτό δεν υπάρχει. Θα ήθελα να είμαι πιο ψηλός, πιο όμορφος, πιο ελκυστικός, καλύτερος γιατρός από αυτό που είμαι. Όλα αυτά είναι «στη θάλασσα του ανεκπλήρωτου που τόσα μου κρατεί», όπως έγραψε και ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου.

Είστε ανικανοποίητος;

Έχω μια δίψα για τη ζωή. Θέλω να τα ζήσω όλα.

Έχετε βρει το νόημα της ζωής;

Αυτό θα σας το αποκαλύψω στην επόμενη ομιλία μου στο Μέγαρο Μουσικής, αλλιώς δεν θα έρθει κανένας.

Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ είναι πρόεδρος και ιδρυτής της Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης & Οικογενειακής Θεραπείας και διευθυντής του Εκπαιδευτικού της Ινστιτούτου. Επίσης, είναι πρόεδρος και συνιδρυτής της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας Ελλάδος, ενώ έχει να επιδείξει μεγάλο συγγραφικό, πανεπιστημιακό και εκπαιδευτικό έργο. Το βιβλίο του Μεγαλώνοντας Μέσα στην Ελληνική Οικογένεια κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑΡΜΟΣ.

Πηγή: Madame Figaro

Τα οφέλη της ομαδικής ψυχοθεραπείας

Η ομαδική θεραπεία είναι η μοναδική μορφή ψυχοθεραπείας 

που δίνει την ευκαιρία σε κάποιον να ωφελήσει τους άλλους.

Τι είναι η ομαδική ψυχοθεραπεία; Σε ποιο βαθμό βοηθά τα μέλη της; Αξίζει να επιλέξει κανείς την ομαδική μορφή ψυχοθεραπείας, έναντι της ατομικής; Θα λέγαμε ότι η ομαδική ψυχοθεραπεία είναι ισότιμη με την ατομική ψυχοθεραπεία, τουλάχιστον ως προς την αποτελεσματικότητά της, και με ουσιαστικά οφέλη για όποιον την επιλέγει, παρ’ όλο που αναμφισβήτητα είναι πολύ λιγότερο δημοφιλής, ιδιαιτέρως στην Ελλάδα.

Τα μέλη που απαρτίζουν μία ομάδα ψυχοθεραπείας, παρά τα πολλά κοινά που έχουν μεταξύ τους, ως προς τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, τις παρόμοιες σκέψεις και τα συναισθήματά τους, αναπόφευκτα χαρακτηρίζονται από ποικίλες ατομικές διαφορές. Το γεγονός αυτό αποτελεί από τη φύση του έναν από τους πιο δυνατούς θεραπευτικούς παράγοντες μίας ομάδας. Η ίδια η λειτουργία της ομάδας έχει δύναμη. Αναμφίβολα η πίστη και η εμπιστοσύνη των μελών της ομάδας σε αυτή τη δύναμη είναι απαραίτητη προκειμένου αυτή να έρθει στην επιφάνεια και να βοηθήσει ολόκληρη την ομάδα. Έρευνες δείχνουν ότι η μεγάλη προσδοκία του ατόμου για βοήθεια στο ξεκίνημα οποιασδήποτε μορφής ψυχοθεραπείας αποτελεί μία από τις προϋποθέσεις για την θετική της έκβαση.

Αναλυτικότερα, τα μέλη μίας ομάδας συνήθως έχουν παρόμοια προβλήματα. Η παρατήρηση από τα νεότερα μέλη της ομάδας, των παλαιότερων μελών, τα οποία έχουν βελτιωθεί και εξελιχθεί, αυξάνει τις προσδοκίες των πρώτων. Αυτός και μόνο ο παράγοντας καθιστά τις παρεμβάσεις της ομάδας ανώτερες από τις ατομικές ψυχοθεραπείες, ενώ παράλληλα προωθεί την αίσθηση της αυτοδυναμίας του κάθε ατόμου.

Σε μία θεραπευτική ομάδα ανακαλύπτεις ότι δεν είσαι μοναδικός, ως προς τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνεις, τις σκέψεις και τις δυσκολίες που συναντάς.Αυτή η ανακάλυψη αποτελεί αποδεδειγμένα μεγάλη πηγή ανακούφισης για το άτομο, καθώς επέρχεται η συνειδητοποίηση ότι τελικά δεν υπάρχει ανθρώπινη πράξη ή σκέψη που να μην αγγίζει καθόλου την εμπειρία των άλλων ανθρώπων, όσο ακραία ή δυσάρεστη και αν είναι. Ως αποτέλεσμα, το άτομο αντιλαμβάνεται τις ομοιότητες που έχει με τον κόσμο γύρω του, αναπτύσσει τις σχέσεις του με τους άλλους σε διαφορετικό επίπεδο και εντέλει καθησυχάζεται η αίσθηση της αξίας του ως προσωπικότητα. Μέσω του μοιράσματος παρόμοιων εμπειριών ζωής με τα μέλη της ομάδας του, το άτομο βιώνει την αποδοχή του από τους άλλους και τελικά την κάθαρση.

Η παροχή άμεσων συμβουλών από τα μέλη της ομάδας και τους συντονιστές της, αποτελούν βασικό χαρακτηριστικό κάθε ψυχοθεραπευτικής ομάδας. Πέρα, όμως, από τον προφανή λόγο ύπαρξης αυτού του χαρακτηριστικού, δηλαδή τις διάφορες εναλλακτικές λύσεις που μπορούν να βρεθούν για ένα πρόβλημα, ο έμμεσος σκοπός των άμεσων συμβουλών είναι πολύ βαθύτερος και συνιστά εξαιρετικό θεραπευτικό παράγοντα της ομάδας. Είναι η αίσθηση που αναπτύσσεται στα μέλη της ομάδας ότι υπάρχει ανάμεσά τους αμοιβαίο ενδιαφέρον και φροντίδα. Σε αυτή τη φάση παρατηρείται η δεύτερη μεγάλη ανακάλυψη, ότι δηλαδή το άτομο είναι σημαντικό για τους άλλους, γεγονός πουαυξάνει την αυτοεκτίμησή του. Η ομαδική θεραπεία είναι η μοναδική μορφή ψυχοθεραπείας που δίνει την ευκαιρία σε κάποιον να ωφελήσει τους άλλους.

Η μίμηση αποτελεί μία βασική διαδικασία που πραγματοποιείται μέσα στην ομάδα. Το άτομο μπορεί να παρατηρήσει πώς χειρίζονται οι υπόλοιποι τις δυσκολίες τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι έρευνες για την ομαδική ψυχοθεραπεία δείχνουν ότι η μίμηση είναι μία από τις αποτελεσματικότερες θεραπευτικές δυνάμεις. Από την άλλη μεριά, το άτομο μπορεί να απορρίψει μία συμπεριφορά που θεωρεί ότι δεν του ταιριάζει, ή να τη δοκιμάσει και να ανακαλύψει ότι δεν είναι αποτελεσματική για τον ίδιο. Μέσω αυτής της διαδικασίας το άτομο ανακαλύπτει τι δεν είναι, δηλαδή τι δεν αποτελεί χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς του, και μαθαίνοντας τι δεν είσαι, ανακαλύπτεις σιγά – σιγά αυτό που είσαι. Η αναζήτηση της αυτογνωσίας είναι ένας λόγος για τον οποίο πολλοί άνθρωποι επιλέγουν την ομαδική ψυχοθεραπεία.

Οι παρατηρήσεις και τα σχόλια ενός μέλους της ομάδας αντικατοπτρίζουν τον πραγματικό κόσμο για το άτομο και γίνονται αποδεκτά σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ότι τα αντίστοιχα του θεραπευτή. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι οι αντιδράσεις των μελών της ομάδας είναι περισσότερο αυθόρμητες και ειλικρινείς, από ότι οι επιστημονικά στοχευμένες αναλύσεις του θεραπευτή. Στην πραγματικότητα οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι τα μέλη της ομάδας, που έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο συνεδριών τους, αποδίδουν στα υπόλοιπα μέλη σημαντικότατο ρόλο στη βελτίωσή τους. Για κάποιον που αναζητά το νόημα της ζωής είναι ευκολότερο να το ανακαλύψει όταν προσανατολίζεται σε κάτι ή κάποιον έξω από τον εαυτό του. Εδώ ακριβώς εντοπίζονται και δύο από τα σημαντικότερα συστατικά της ομαδικής ψυχοθεραπείας, που δεν είναι άλλα από το νόημα της ζωής και τον αλτρουισμό.

Μία ακόμη θεραπευτική διαδικασία της ομάδας είναι ότι τα μέλη της αναπόφευκτα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και με τους συντονιστές θυμίζοντας τους τρόπους αλληλεπίδρασης που είχαν με τους γονείς και τα αδέρφια τους. Ο σκοπός εδώ δεν είναι η αναβίωση του, ίσως, δυσάρεστου παρελθόντος των μελών, αλλά η επανορθωτική αναβίωση παλαιότερων συγκρούσεων, η οποία ουσιαστικά αναπρογραμματίζει τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές των ατόμων, έτσι ώστε τελικά να αντιδρούν με διαφορετικό τρόπο σε εσωτερικά και εξωτερικά ερεθίσματα. Το αποτέλεσμα σε κάθε περίπτωση είναι θεραπευτικό και συνεπάγεται τη βελτίωση των μελών της ομάδας.

Επιπλέον, σε μία θεραπευτική ομάδα το άτομο έχει την ευκαιρία να παρατηρήσει και να γνωρίσει την εντύπωση που δημιουργεί στους γύρω του. Ο καθένας από εμάς βλέπει τον εαυτό του με διαφορετικό τρόπο από ότι τον βλέπουν οι άλλοι, και αυτό συμβαίνει διότι ο κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο την ίδια πραγματικότητα. Μέσα στην ομάδα το άτομο συνειδητοποιεί τις κοινωνικές του συνήθειες, οι οποίες κάποιες φορές υπονομεύουν τις κοινωνικές του σχέσεις. Επιπροσθέτως, μέσα από παρόμοιες διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα μέσα στην ομάδα, το άτομο μπορεί να βρει απαντήσεις σε πολύ βαθύτερα ερωτήματα ή συλλογισμούς του, όπως για παράδειγμα «σε ποιο βαθμό συμβάλλω εγώ ο ίδιος στη μοναξιά μου;»

Συμπερασματικά, γίνεται φανερό ότι η ομαδική ψυχοθεραπεία όχι μόνο δεν υστερεί από την ατομική, αλλά σε πολλές περιπτώσεις είναι περισσότερο ενδεδειγμένη από αυτήν. Η αποτελεσματικότητά της έγκειται στη δυναμική που προκύπτει από μία ομάδα ανθρώπων, οι οποίοι έχουν σκοπό να βοηθήσουν τον εαυτό τους, με το να βοηθούν ο ένας τον άλλον.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

Από τη Νίκη Γκατζέλια, Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας

Yalom, D. I., Θεωρία και πράξη της Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, (2006), Αθήνα: ΑΓΡΑ

Μάνου, Ν., Βασικά στοιχεία Κλινικής ψυχιατρικής, (1997), Θεσσαλονίκη: University Studio Press

www.psychografimata.com